Chiny rozpoczęły kompleksowe badania naukowe dorzecza Żółtej Rzeki.
Badania, zorganizowane przez Uniwersytet Chang’an i Chińską Akademię Nauk, mają na celu dostarczenie danych naukowych dla wsparcia wysokiej jakości rozwoju dorzecza Żółtej Rzeki poprzez systematyczne kontrolowanie stanu wody, gleby, powietrza, a także fauny i flory.
Naukowcy uzyskają podstawowe dane ekologiczne, geologiczne i hydrologiczne, ekonomiczne i społeczne oraz dane kulturowe dorzecza Żółtej Rzeki za pomocą nowoczesnych technologii.
Badania dostarczą organom administracyjnym raportów obejmujących takie dziedziny, jak ekologia, hydrologia, geologia, geomorfologia, zapobieganie katastrofom, transport i turystyka.
Żółta Rzeka jest nazywana w Chinach „rzeką matką”. W ostatnich latach inwestowano w ochronę ekologiczną wzdłuż rzeki, a 1 kwietnia 2023 r. weszła w życie ustawa o ochronie rzeki Żółtej.
Huang He (Rzeka Żółta), o długości 5464 km, jest drugą co do wielkości rzeka w państwie. Jej nazwa pochodzi od żółtego koloru namułów lessowych.
Źródła Huang He znajdują się w górach Bayan Har Shan w prowincji Qinghai. Płynie przez Wyżynę Tybetańską, Lessową (Huangtu Gaoyuan) oraz Nizinę Chińską. Uchodzi do Zatoki Pohaj Morza Żółtego, tworząc deltę. Powierzchnia dorzecza wynosi 752,4 tys. km². Średni przepływ u ujścia ocenia się na 2-2,5 tys. m³/s; cechują go jednak duże wahania – od 250 m³/s w okresach suszy do 30 tys. m³/s w czasie powodzi. Ta zmienność stanów wody w połączeniu z niedużą głębokością i ogromnym zamuleniem koryta powoduje, że znaczenie gospodarcze tej rzeki jest znacznie mniejsze niż Jangcy. Zamulenie wynika z przepływania rzeki przez największy na świecie obszar lessowy: Wyżynę Lessową. W ciągu roku rzeka odprowadza do morza ok. 1,4 mld ton nanosów.
Szybkie odkładanie naniesionego materiału powoduje częste powodzie i katastrofalne dla gospodarki człowieka zmiany biegu rzeki. W okresie historycznym naliczono 26 zmian biegu Huang He. Pomiędzy VI a XIX w. ujście jej przemieszczało się na obszarze od okolic Tiencinu na północy aż po wspólne ujście z Jangcy na południu – amplituda sięgała zatem 900 km.
Znaczenie Huang He dla żeglugi jest ograniczone, jednak wzdłuż jej biegu wybudowane są liczne tamy, sztuczne zbiorniki i kanały, służące głównie do celów nawadniania.
Wielka powódź sprzed 4000 lat
Dramatyczny, liczący sobie 4000 lat chiński mit, znany jako „Wielka powódź Gun-Yu” stanowi podstawę chińskiej kultury od tysiącleci. Historycy od dawna debatowali nad prawdziwością tej historii, ale zaskakujące nowe badanie opublikowane w czasopiśmie Science mówi, że istnieją archeologiczne dowody na to, że powódź była prawdziwa.
Według tekstów historycznych cywilizacja chińska rozpoczęła się, gdy cesarz Yu założył dynastię Xia około 2000 roku p.n.e. Historia zaczyna się od wielkiego potopu za panowania cesarza Yao. Żółta Rzeka wystąpiła z brzegów i spustoszyła terytoria Yao, zalewając uprawy, drzewa i wioski. Pozbawieni domów ludzie szukali schronienia w górskich jaskiniach.
Cesarz Yao do walki z powodzią wyznaczył księcia Guna. Po dziewięciu latach nieustannych powodzi, gdy wysiłki Guna okazały się daremne, został on stracony, a zadanie pokonania powodzi wyznaczono jego synowi Yu.
Yu, zamiast próbować powstrzymać powódź, postanowił ją odwrócić. Rozkazał pogłębić kanały, aby odprowadzić wody powodziowe.
Ukończenie zadania zajęło Yu 13 lat, ale wody powodziowe w końcu spłynęły swobodnie do oceanu i Yu został bohaterem. Po pomyślnym opanowaniu wód powodziowych Yu uzyskał mandat niebios i tak rozpoczęła się dynastia Xia.
Korzystając z badania osadów wzdłuż Żółtej Rzeki, zespół geologów i archeologów potwierdził, że niszczycielska powódź rzeczywiście miała miejsce około 1900 roku p.n.e., mniej więcej w dniu, w którym przypuszczalnie rozpoczęła się dynastia Xia. Katastrofa była jedną z największych globalnych powodzi słodkowodnych w ciągu ostatnich 10 000 lat.
Osady wzdłuż Żółtej Rzeki potwierdzają, że osuwisko wywołane trzęsieniem ziemi zablokowało górną część Żółtej Rzeki, tworząc naturalną zaporę. Woda zatrzymała się w dole rzeki, gromadząc się za zaporą przez okres od sześciu do dwunastu miesięcy. Gdy ta naturalna tama pękła, doszło do katastrofalnej powodzi.
Naukowcy szacują, że w niektórych miejscach poziom wody osiągnął wysokość 240 m powyżej obecnego poziomu rzek, docierając do siedlisk na odległość 1300 mil w dół rzeki. Potwierdzają też, że pęknięcie tamy spowodowało długotrwałe powodzie na niższych równinach, co jest zgodne z apokryficznymi przekazami mówiącymi, że wielka powódź trwała 22 lata.
